Regeren over je graf heen
Geplaatst op: 20-10-2017, 10:24:33
Geregeld worden artikelen van mijn hand gepubliceerd op de site van de publieke omroep TV-Valkenburg. Recent hoorde ik van de directeur/hoofdredacteur Henk Jacobsen dat één van de mooiste familiegraven op de charmante begraafplaats van Valkenburg ontworpen is door Pierre Cuypers.
Deze architect is landelijk bekend omdat hij ook het Centraal Station in Amsterdam en het Rijksmuseum heeft ontworpen. Wat minder bekend is, is dat Pierre Cuypers een Limburger is en in Roermond is geboren. In die plaats is een museum te bezoeken dat gewijd is aan deze stadsgenoot.
Graf met de handjes
Wat nog minder bekend is, is dat Pierre Cuypers ook verantwoordelijk is voor de (her-)inrichting in 1858 van een begraafplaats in Roermond. Die begraafplaats is weer wel bekend van “Het graf met de handjes”.
Op die begraafplaats was een deel gereserveerd voor de graven van protestanten. Een ander deel was alleen bestemd voor Rooms-Katholieken en beide delen waren gescheiden door een hoge muur.
Een echtpaar waarvan de man protestant was en de vrouw katholiek overleed en zij mochten niet bij elkaar in één graf worden begraven. Ieder moest aan zijn/haar kant van de muur ter aarde worden besteld. Om toch bij elkaar te zijn na de dood, werd er voor gekozen dat ieder zijn eigen graf kreeg aan de “juiste” kant van de muur. Maar de beide grafmonumenten werden zo hoog opgebouwd dat ze boven de muur uitstaken. En aan de achterzijde van beide monument steekt een (mannen- c.q. vrouwen)hand over de muur uit en houden de geliefden elkaar ook na hun dood nog vast.
Over het graf heen regeren
Dit prachtige, Limburgse liefdesverhaal is te mooi om niet met jou te delen, maar het gaat mij eigenlijk om iets anders. De echtgenoten hebben als het ware “over hun graf heen geregeerd”. En dat kun jij ook doen met een regeling in je testament.
De notaris zal dan uit het instrumentarium in de juridische gereedschapskist de zogeheten fideï commis (de residuo)-regeling kiezen. Die wordt ook wel de tweetrapsmaking genoemd.
Jij bepaalt dat jouw erfenis in eerste instantie naar X gaat. Maar je legt ook vast dat als X na jou overlijdt en hij of zij nog iets over heeft gelaten van jouw erfenis, dat dat deel dan naar Y toe moet gaan. Vele jaren na jouw overlijden kan Y dus nog steeds iets uit jouw erfenis ontvangen. Ook jij regeert over je graf heen.
Dat klinkt heel mooi maar er zijn ook nadelen. Recent hoorde ik daarover van een collega.
Man overleeft zijn vrouw 11 jaar. Toch gaat het halve huis alsnog naar de kerk.
In dit geval was de man al eigenaar van het huis voordat hij zijn (toekomstige) echtgenote leerde kennen. Ze worden verliefd en trouwen zonder het maken van huwelijkse voorwaarden. Zij krijgt dus recht op de helft van de woning. Vele jaren later overlijdt zij en in haar testament staat dat haar man alles erf. Maar er is ook een fideï-commis de residuo opgenomen. Ná het overlijden van haar man moet wat er over is van haar erfenis naar de Rooms-Katholieke parochie gaan.
Haar man overleeft haar elf jaar. En in zijn testament heeft hij een neef en een nicht tot zijn enige erfgenamen benoemd.
Zijn erfenis bestaat onder andere uit het huis dat hij veertig jaar eerder alleen gekocht heeft. De neef en nicht verkopen daarop het huis via een makelaar. Maar uit het onderzoek door de notaris, vóórdat de akte van levering opgemaakt kan worden, blijkt dat er sprake is van een fideï-commis regeling in het testament van de echtgenote die al jaren eerder overleden is.
De juridische (harde) werkelijkheid voor de neef en de nicht is dat zij niet het hele huis erven, maar slechts de helft. De andere helft blijkt als een truc van Hans Kazan ineens eigendom te zijn van de kerk.
Dat is toch een sterk staaltje van “over je graf heen regeren” en komt net als Pierre Cuypers uit Limburg.
Bron: column van Ernst Loendersloot, senior kandidaat-notaris, op www.ntrs.nl van 19 oktober 2017